Η γνωμοδότηση που ζήτησε η παράταξή μας για όσα κατήργησε η νέα Σ.Σ.Ε. με την υπογραφή των ΠΑΣΚΕ & ΔΑΚΕ.

Η γνωμοδότηση υπογράφεται απο τον νομικό σύμβουλο 

του Συλλόγου, Δημήτρη Βερβεσσό.

  

ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Με τη διάταξη του άρθρου 37 ν. 4024/2011 ο μνημονιακός  νομοθέτης εισήγαγε εξαίρεση από τους κανόνες συρροής συλλογικών που προβλέπει ο ν. 1876/1990. Συγκεκριμένα, για όσο χρονικό διάστημα ισχύει η εφαρμογή του μεσοπρόθεσμου πλαισίου στρατηγικής η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει σε περίπτωση συρροής με κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας. Η νομοθετική αυτή ρύθμιση αποτελεί εξαίρεση από το σύστημα που καθιερώνει ο οργανωτικός νόμος 1876/1990. Συνεπώς η έρευνα των ορίων της εξαίρεσης αυτής πρέπει να έχει συστηματική βάση, ιδίως σε σχέση με τον προστατευτικό σκοπό του συλλογικού εργατικού δικαίου.

Πράγματι, με τη διάταξη του άρθρου 7 § 2 ν. 1876/90  καθιερώνεται η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης σε περίπτωση συρροής περισσότερων συλλογικών συμβάσεων σε μια εργασιακή σχέση. Οι συλλογικές συμβάσεις, εκ του σκοπού τους θέτουν τα κατώτατα όρια προστασίας σε συλλογικό επίπεδο, με συνέπεια ευνοϊκότερες ατομικές ρυθμίσεις να υπερισχύουν έναντι μιας συλλογικής ρύθμισης.

Οι όροι της ατομικής σύμβασης είναι είτε αποτέλεσμα ατομικής διαπραγμάτευσης είτε έχουν εισαχθεί στη σύμβαση ως απόρροια εξαναγκασμένης αποδοχής τους από τον εργαζόμενο. Μπορούν όμως να αποτελέσουν και όρους ατομικής σύμβασης εκείνοι που έχουν δημιουργηθεί με επιχειρησιακή πρακτική.

Επιχειρησιακή συνήθεια[1] είναι η πρακτική που διαμορφώνεται σε μία επιχείρηση λόγω μακροχρόνιου και ομοιόμορφου χειρισμού ζητημάτων που ανάγονται στις σχέσεις εργοδότη εργαζομένων και που συντελεί στη δημιουργία καθεστώτος που χαρακτηρίζει τη λειτουργία της εκμετάλλευσης. Συνίσταται στην ομοιόμορφη συμπεριφορά του εργοδότη, επαναλαμβανόμενη και κατά κανόνα ευνοϊκή που απευθύνεται στους εργαζομένους μιας εκμετάλλευσης ή ενός διακριτού τμήματος αυτής και εμφανίζει συλλογικό χαρακτήρα, αναπτύσσοντας διαπλαστική λειτουργία στις ατομικές συμβάσεις εργασίας. Η πρακτική αυτή αποτελεί πλέον ατομικό όρο της σύμβασης εργασίας και η υποχρεωτική ισχύς της πηγάζει από τη σιωπηρή βούληση των μερών. Συνιστά πηγή δικαίου. Ανεξάρτητα από τη νομική της φύση, δηλ. από το συμβατικό χαρακτήρα ή από τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη, η οποία ως αρχή ενισχύει το συμβατικό χαρακτήρα των όρων της σύμβασης που προκύπτουν από αυτήν, η επιχειρησιακή συνήθεια δεσμεύει τον εργοδότη για το μέλλον και δεν είναι δυνατή η μονομερής κατάργησή της από τον εργοδότη, κατ’ εφαρμογήν της θεμελιώδους αρχής pacta sunt servanda[2]. 

Κατά συστηματικά ορθή άποψη δεν είναι εφικτή η κατάργηση επιχειρησιακής συνήθειας ούτε με μεταγενέστερη επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση, ιδίως εάν αυτή εισάγει δυσμενέστερους όρους, διότι προσκρούει στη θεμελιώδη αρχή της εύνοιας υπέρ του εργαζομένου. Πρόκειται σαφώς για διακριτούς, ρυθμιστικούς παράγοντες διαφορετικής βαθμίδας και διαφορετικού νομικού χαρακτήρα. Η συλλογική αυτονομία έχει αποστολή την προστασία του εργαζομένου και όχι τη δημιουργία ομοιόμορφων όρων εργασίας στην εκμετάλλευση. Η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης εξυπηρετεί ακριβώς την προστασία αυτή. Η συλλογική σύμβαση δεν μπορεί να αποκλείσει τη διάσπαση της ενιαίας τάξης που δημιουργείται από ευνοϊκότερες για τους εργαζόμενους συμφωνίες.

Αυτή είναι και η κυρίαρχη τάση στη νομική επιστήμη[3].

---

[1] ΑΠ 279/2000, ΔΕΝ 2001, σ. 283 επ., όπου εξετάζεται η περίπτωση καταβολής ολόκληρης της αποζημίωσης επί συνταξιοδοτήσεως, αντί του νόμιμου ποσοστού εκ 40% επί της αποζημιώσεως απολύσεως που προβλέπει η διάταξη του άρθρου 8 εδ. β ν. 3198/1955, όπως αντικ. με το άρθρο 5 § 1 ν. 435/1976.

[2] Συνοπτικά βλ. Ζερδελή Δημήτρη, Η επιχειρησιακή συνήθεια ή πρακτική της εκμετάλλευσης, ΔΕΝ 2010, σ. 1429 επ. 

[3] Καρδαράς, Οι κανόνες του δικαίου της εργασίας και η σχέσις των προς την συλλογικήν σύμβασιν, σ. 423, Τραυλός – Τζανετάτος, Επιστημονικό επίδομα σε οργανισμό δημόσιου τομέα, ΕΕργΔ 1983, 928, Καλομοίρης, Αποδοχαί υπέρτεραι του κατωτάτου ορίου, ΕΕργΔ 1978, 806, Λεβέντης, Η μεταβολή, σ. 57, Ζερδελής, Η πρακτική της εκμετάλλευσης (επιχειρησιακή συνήθεια), σ. 171.